Šahovski kodeks časti
Pravila borbe
Težnja ka nadmetanju – u igri, sportu, nauci, umjetnosti – muška je osobina, jednako prisutna kod djeteta i starca, mladića i odrasle osobe. Takmičeći se, upoređujući sebe sa drugima, mi spoznajemo svoje sposobnosti, razvijamo se, potpunije otkrivamo talente koje imamo. U književnosti, pozorištu, filmu, pa čak i u životu, vidimo kako u konfliktnim situacijama se vaspitaju i pokazuju jaki karakteri. Međutim, često se suočavamo s borbom bez pravila, koja prerasta u tuču, nasilje, laži i svađe; nečasna je borba, gdje je cilj – pohlepa, a sredstvo – obmana. Šah je zaslužio ljubav zbog toga što se u njemu nadmeću ne grubo fizička snaga, ne slučajna sreća, već snaga uma, inteligencija, kultura. Situacije u šahu, brzo se mijenjajući i transformišući pod uticajem protivnika, omogućavaju razvoj intelekta, otkrivajući ga na najvišem nivou. Ali to nije sve.
Druga izvanredna osobina šaha je pravednost, ostvarena u jednakim šansama partnera. Pravila šahovske borbe su uzor jednakosti i logičke strukture. Ona su sastavni dio u šahovskom kodeksu, gdje je sintetizovano iskustvo mnogih hiljada… ne, mnogih miliona partija šaha, odigranih tokom vjekova. Ovdje su regulisane sve radnje učesnika takmičenja, pravila turnira, mečeva, simultanih partija. Ali šahovska interakcija ne počinje od prvog poteza i ne završava se posljednjim potezom u partiji. To nisu samo potezi figura, pritiskanje sata i rijetke riječi: „remi“, „predajem se“… Između šahista razvija se složena i čisto ljudska, rekao bih – duhovna interakcija.
Jedna njena strana – čista i topla: druželjubivost, korektnost, viteštvo, poštovanje, prijateljstvo.
Ali postoji i druga – neetička: hvalisanje, nadmenost, ponekad – obmana. Kako bih volio da u šahu dominiraju čast i istina…
Medalja „Za fer igru“
Moskovski pionir prve kategorije Timur Aliev učestvovao je u simultanoj partiji preko pisma na poziv velemajstora Ferzberija. O tom susretu na 500 tabli ću još posebno pričati, ali ovdje ću istaći samo jedan neobičan uslov koji nikada prije ni poslije nije primjenjen…
Dakle, partije su igrane do 25. poteza, nakon čega su nedovršene partije predate na odluku samom učesniku simultanke. Analize nisu bile potrebne, prigovori nisu bili prihvaćeni. Igrač koji je igrao simultanku — velemajstor Ferzberi u svim partijama je igrao crnim figurama, počevši od ponuđene pozicije u kojoj je bijeli nakon osmog poteza imao figuru više za jednog pješaka. Kada je naša partija s Timurom došla do 25. poteza, crnom je već uspjelo da vrati figuru i čak osvoji konja, — doduše, za dva pješaka. Materijala na tabli je bilo vrlo malo, nisam vidio pobjedu i namjeravao sam ponuditi partneru remi, kada neočekivano dobijam od Timura pismo s detaljnom analizom, iz koje se jasno vidi da crni dobija. Timur mi je rekao telefonom da će njegova odluka, u skladu s pravilima simultanke, biti konačna i da Ferzberijevi prigovori neće biti prihvaćeni. Morao sam se složiti s tim i priznati sebi pobjedu.
Sve se to dogodilo 1978. godine, pred Olimpijadu u Moskvi, i posle objavljivanja čitave situacije od redakcije nedeljnika „64“ i sesionera, Timur Aliev je nagrađen olimpijskom medaljom „Za fer igru“. Gdje li je sada Timur? Da li je i dalje isti vitez časti i pravde? Od tada, niko nije bio nagrađen medaljom „Za fer igru“, iako je bio jedan slučaj kada je trebalo da bude dodjeljena…
(Nastaviće se)
Blog Šah-mat liste 